Volop aanplant in Brabantse bossen

De staat van een groot deel van de bossen is matig tot slecht. Ze moeten toekomstbestendig worden gemaakt en daarvoor stelden de Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie onlangs de Brabantse Bossen Strategie vast. In totaal worden er zo’n veertig miljoen bomen aangeplant. Voor een groot deel binnen het bestaande Natuurnetwerk Brabant, maar maximaal 5.000 hectare zal daarbuiten vallen. Dan gaat het om stedelijk gebied, langs snelwegen en rond natuurgebieden. Dit alles moet in de komende tien jaar gerealiseerd worden.

Meer diversiteit
Loofbomen krijgen een groter aandeel, want momenteel is er te weinig diversiteit. Veel Brabantse bossen bestaan uit eenzelfde soort bomen van ongeveer dezelfde leeftijd. Volgens gedeputeerde Rick Grashoff van Natuur, Water en Milieu is dat ‘een groot probleem’. “Bossen zijn onze belangrijkste bron van biodiversiteit. Ze houden water vast en spelen een grote rol in de vastlegging van CO2 en stikstof. Daarnaast zijn de bossen voor ons als Brabanders een belangrijk gebied voor recreatie en zorgen ze voor schone lucht en verkoeling in hete zomers. Hoe diverser het bos is, hoe beter al deze functies worden vervuld.” Bomen moeten een verschillende levensduur hebben, zodat het bos zichzelf steeds kan vernieuwen. Ook de verbinding van ecologie en economie staat centraal. Denk aan agroforestry, voedselbossen, houtproductie en verbinding met recreatieve functies en wonen.

Kosten
De totale kosten worden geraamd op 650 miljoen euro. Zoveel geld heeft de provincie hiervoor niet beschikbaar. Daarom mikt GS op bedrijven, particulieren en burgerinitiatieven die projecten zoeken om in te investeren als onderdeel van een duurzaamheidsstrategie, imago of maatschappelijke betrokkenheid. Volgens de provincie is er al veel animo voor de aanleg van nieuwe bossen en de aanplant van nieuwe bomen.

Staatsbosbeheer heeft al toegezegd 1.000 hectare van die totale uitbreiding voor zijn rekening te willen nemen. Woordvoerder Imke Boerma licht toe: “Wij hebben een aantal jaren geleden al in onze plannen opgenomen dat we het bosarsenaal willen uitbreiden. Ook landelijk heeft het ministerie hiervoor nu plannen gemaakt. De provincie Noord-Brabant is op het gebied van beleid koploper hierin, daarom gaan wij 1.000 hectare bos aanplanten in Noord-Brabant. In totaal planten we landelijk 5.000 hectare bos aan op grond die al van Staatsbosbeheer is. Eerst gaan we nu op zoek naar geschikte locaties in Noord-Brabant.” Onder meer in de westflank van het Leenderbos en rondom de Peelvenen ziet Staatsbosbeheer daar mogelijkheden voor.

Leenderbos
Volgens Erik Schram, boswachter van Staatsbosbeheer in De Kempen, is het Leenderbos om meerdere redenen als locatie geschikt. “Onder meer omdat we in die buurt al gronden bezitten waarbij we de doelstelling voor het juiste habitat-type niet halen. Zo’n doelstelling kan bijvoorbeeld zijn om een bepaalde orchideesoort terug te laten groeien. Als dat door bepaalde omstandigheden niet lukt, bijvoorbeeld omdat het te droog of te nat is, dan kunnen we die grond wellicht gebruiken voor de aanplant van nieuwe bossen. Een andere reden kan zijn dat een andere overheid gronden van ondernemers opkoopt die dan bij ons onder het beheer komen. Het waterschap is nu bijvoorbeeld bezig met een groot project om de Tongelreep te laten hermeanderen. Daarvoor worden verschillende sloten gedempt en ligt er een vernattingsopgave. Dat betekent dat bepaalde landbouwpercelen wellicht niet meer geschikt zijn voor agrariërs. Die zijn mogelijk wel geschikt voor nieuw bos.”

Bossen zijn onze belangrijkste bron van biodiversiteit

Sparren en dennen
Het Leenderbos is met zo’n 2.500 hectare al van behoorlijk formaat, maar het bestaat vooral uit sparren en dennen. Het werd destijds aangeplant voor de houtvoorziening voor de mijnbouw in Limburg. Door de droogte is de fijnspar in de afgelopen jaren echter vatbaar geworden voor schorskevers en een groot deel heeft het niet overleefd. Daarom is het belangrijk om het bos daar te vernieuwen en te zorgen voor meer biodiversiteit. “We gaan daarom meer loofbos aanplanten, zoals lindes, eiken en kastanjes. Dan kunnen er meerdere soorten leven, onder meer omdat de eik en kastanje vruchten geven die weer als voedsel kunnen dienen voor bepaalde dieren”, aldus Schram. “Dit jaar gaan we al ruim 42.000 bomen planten in De Kempen, dat gaat om reguliere aanplant. Maar het hele bos uitbreiden en zorgen voor meer diversiteit is niet ineens gebeurd. Het staat gepland voor de komende tien jaar. Bovendien is het juist gunstig dat het Leenderbos al een groot natuurgebied is, omdat het voor zowel de natuur als het beheer beter is om één groot bos te hebben dan versnippering van bosgebieden.”

Peelvenen
Rondom de Peelvenen zijn de plannen nog minder concreet. Met de boswachters van De Pelen wordt nu gekeken op welke plekken er mogelijkheden zijn voor aanplant van bomen. “Dat zit nu in de verkennende fase, maar moet zo snel mogelijk concreet worden”, vertelt Lieke Verhoeven, boswachter in De Pelen. “Hier is relatief weinig bos, omdat wij vooral hoogveen en heide hebben. Bij ons gebied horen dan ook andere natuurdoelen, zoals het in stand houden of verbeteren van het hoogveen. Wel geldt voor dit gebied ook dat er bij nieuwe aanplant vooral op variatie wordt ingezet. Dat zullen met name duurzame loofbossen zijn die bestaan uit inheemse bomen zoals de esdoorn, hazelaar, linde, eik en beuk. Maar het is afhankelijk van het grondtype en er zal ook rekening worden gehouden met wat past in de omgeving, goed is voor biodiversiteit, wat duurzaam hout oplevert en wat in warmere en drogere omstandigheden goed kan groeien.”

Houtproductie
Natuurbossen krijgen prioriteit op houtproductie, maar ook dat behoudt zeker zijn plaats. “Hout als bouwmateriaal is ook een duurzaam alternatief voor veel toepassingen van beton en staal”, aldus Grashoff. Wel moet boskap altijd gecompenseerd worden. Schram geeft aan dat daar een combinatie in geslagen kan worden. “De eik zorgt nu voor meer biodiversiteit en op de lange termijn is dat hout meer waard. Populieren groeien snel en geven snel hout, maar dat is veel zwakker. Eikenhout gaat langer mee en dat is tegelijkertijd gunstiger voor de CO2-opname”, aldus Schram.